Is aderverkalking op lange termijn een probleem bij coeliakie?
Coeliakie, glutenintolerantie, is een complexe auto-immuunziekte waarbij het lichaam overmatig reageert op gluten. Door deze ontstekingsreactie ontstaat er schade aan het maagdarmkanaal en kunnen bepaalde voedingsstoffen niet meer opgenomen worden. De enige werkzame therapie is het volledig vermijden van gluten, zodat de darmen zich weer kunnen herstellen. Coeliakie zorgt niet alleen voor maagdarmklachten, maar kan ook zorgen voor botontkalking, onvruchtbaarheid en er zijn ook studies die een verhoogd risico op aderverkalking lieten zien. Poolse onderzoekers hebben in de bestaande literatuur gekeken naar de relatie tussen aderverkalking en coeliakie.
Het ontstekingsproces bij coeliakie is niet alleen lokaal actief, maar er zijn ook ontstekingscellen in het bloed aantoonbaar. Een chronische ontsteking is een van de oorzaken aderverkalking. De systemische ontsteking door coeliakie zou daarom het aderverkalkingsproces kunnen aanwakkeren.
Daarnaast is bekend dat gluten vermijden niet altijd volledig de oplossing is voor coeliakie, er is in studies ook een verstoring in de darmflora is gezien. Sommige darmbacteriën die de overhand zouden hebben bij coeliakie zouden ook het ontstekingsproces aanwakkeren.
Gliadine, een lichaamseiwit, stapelt op in lysosymen, waardoor de hoeveelheid vrije radicalen wordt verhoogd. Gliadine zou ook een bijdrage leveren aan het samenstellen van LDL (slecht cholesterol). LDL speelt een belangrijke rol in aderverkalking.
Er bestaan wisselende berichten over het lichaamsgewicht van mensen met coeliakie. Recente studies laten zien dat een aanzienlijk deel van de mensen mer coeliakie overgewicht of zelfs obesitas heeft. Een te hoog gewicht geldt als een van de belangrijkste risicofactoren van aderverkalking. Er wordt vaak een verhoging van het BMI gezien bij het introduceren van een glutenvrijdieet. Deze gewichtstoename zou eveneens kunnen bijdragen aan aderverkalking.
Een glutenvrijdieet heeft bovendien een andere samenstelling dan een normaal dieet, doordat bepaalde producten met gluten vermeden worden. Uit studies is gebleken dat mensen die een glutenvrijdieet hanteren vaak lagere levels van foliumzuur en vitamine B6 hebben. Een lager foliumzuur kan leiden tot een verhoging van het homocysteine, wat vervolgens weer kan bijdragen aan aderverkalking. Daarentegen werd in coliakie-patiënten die geen dieet volgden vaak een laag vitamine D gezien, wat eveneens mogelijk kan bijdragen aan aderverkalking.
Het totale cholesterol bij mensen met coeliakie is laag. Het totale cholesterol stijgt langzaam bij het starten van een glutenvrijdieet. Deze stijging is met name te zien in het goede cholesterol, HDL, maar niet in LDL.
Van auto-immuun ziekten is bekend dat zij kunnen ‘clusteren’, dus dat een patiënt meerdere auto-immuun aandoeningen heeft. Coeliakie kan dus samengaan met diabetes type 1, een andere grote risicofactor voor aderverkalking. Uit studies is gebleken dat mensen met zowel coeliakie als diabetes type 1 een aanzienlijke dikkere binnenwand hadden van de halsslagader, een maat vooraderverkalking.
Dit overzichtsartikel laat zien dat het belangrijk is om verder te kijken dan de hoofdsymptomen van coeliakie alleen. Voor lange termijn complicaties is het van belang goed inzicht te hebben in de complicaties van coeliakie zodat deze behandeld en, liever nog, voorkomen kunnen worden.
Dit stuk is geschreven door drs. Linda Wanders, arts-onderzoeker maag-, darm- en leverziekten