Antidepressivum laat goede effecten zien bij PDS
Prikkelbare darmsyndroom (PDS) is een darmaandoening die wordt gekenmerkt door buikpijn in combinatie met verandering in de vorm en/of frequentie van de ontlasting. De pathofysiologie ervan wordt niet volledig begrepen en de behandeling is daarom symptoomgericht. PDS heeft een aanzienlijk effect op zowel het individu als de samenleving. Patiënten met PDS kunnen beperkingen in de levenskwaliteit hebben die vergelijkbaar zijn met die van personen met andere chronische (niet) gastro-intestinale aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, diabetes of hartfalen.
De meeste patiënten met PDS worden behandeld door huisartsen (eerstelijns zorg). Eerstelijnsbehandelingen bestaan uit een duidelijke uitleg van de aandoening en het delen van informatie op het gebied van dieet en advies over levensstijl, oplosbare vezels, laxeermiddelen en krampstillende of diarreemedicijnen. Echter is de werkzaamheid van deze middelen bescheiden. Indien deze interventies niet effectief zijn, stellen de richtlijnen dat huisartsen een lage dosis tricyclische antidepressiva moeten overwegen. Eén recent onderzoek rapporteerde echter dat minder dan 10% van de huisartsen vaak tricyclische antidepressiva voor PDS voorschrijven, en slechts 50% gelooft dat deze effectief zijn.
Meta-analyses van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT’s) suggereren een voordeel van tricyclische antidepressiva, mogelijk door het verminderen van pijn en effecten op de bewegelijkheid van de darmen. Bijna alle onderzoeken zijn echter uitgevoerd in een specialistische setting, waar patiënten doorgaans ernstige symptomen hebben en het daarom onduidelijk is of tricyclische antidepressiva effectief zijn bij patiënten met PDS die in de eerste lijn worden gezien.
Een recente gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie (Amitriptyline bij lage dosis en getitreerd voor prikkelbare darmsyndroom als tweedelijnsbehandeling [ATLANTIS]) werd uitgevoerd in 55 huisartspraktijken in Engeland. Deelnemers werden willekeurig toegewezen aan een lage dosis orale amitriptyline (10 mg eenmaal daags) of placebo gedurende 6 maanden. Tussen 18 oktober 2019 en 11 april 2022 werden 463 deelnemers (gemiddelde leeftijd 48,5 jaar, 315 [68%] vrouwen tot 148 [32%] mannen) willekeurig toegewezen aan een lage dosis amitriptyline (232) of placebo (231). Er was een significant verbetering te zien bij een lage dosis amitriptyline na 6 maanden. 46 (20%) deelnemers stopten met de lage dosis amitriptyline (30 [13%] vanwege bijwerkingen) en 59 (26%) stopten met placebo (20 [9%] vanwege bijwerkingen).
“Er was een significant verbetering te zien bij een lage dosis amitriptyline na 6 maanden.”
Dit is het grootste onderzoek naar een tricyclisch antidepressivum bij PDS dat ooit is uitgevoerd. Lage dosis amitriptyline was superieur aan placebo als tweedelijnsbehandeling voor PDS in een eerstelijns setting, was veilig en werd goed verdragen. Huisartsen zouden vaker een lage dosis amitriptyline kunnen overwegen bij patiënten met PDS bij wie de symptomen niet verbeteren met eerstelijnstherapieën.
Bron: Ford AC et al. Amitriptyline at Low-Dose and Titrated for Irritable Bowel Syndrome as Second-Line Treatment in primary care (ATLANTIS): a randomised, double-blind, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet NOVEMBER 11, 2023
Lees ook:
- Antidepressivum laat goede effecten zien bij PDS
- Parkinson uit zich vaak eerst met maagdarmklachten
- Anti-TNF medicatie of een operatie als eerste behandeling bij de ziekte van Crohn
- Hoger risico op lange termijn complicaties door persisterende vlokatrofie bij coeliakie
- Thalidomide effectief tegen terugkerend bloedverlies bij angiodysplasie