IBD

Pijn in de maag- en darmregio: de rol van het zenuwstelsel

Pijn in de maag- en darmregio, ook wel gastro-intestinale pijn genoemd, is een veelvoorkomend symptoom bij een scala aan aandoeningen zoals bij ontstekingen en kanker aan de buikorganen, maar het is ook een belangrijk symptoom bij prikkelbare darm syndroom (PDS). Geschat wordt dat in de samenleving 25% van de volwassenen gastro-intestinale pijn voorkomt en verslechtert vaak de kwaliteit van leven. Factoren die hierbij meespelen zijn angst, depressie, een verstoord slaapritme en daarnaast fysiek en mentaal niet goed kunnen functioneren.

Indeling en locatie van pijn

Gastro-intestinale pijn kan worden ingedeeld aan de hand van tijdsduur: acuut en langdurig (chronisch). Ook kan pijn ingedeeld worden in oorzaak: functioneel of door een ziekteproces. Meestal is de pijn duidelijk te traceren, echter bij functionele pijn is er niet precies bekend wat de pijn veroorzaakt, denk hierbij aan pijn bij PDS.

Gastro-intestinale pijn is vaak lastig te lokaliseren en kan de locatie veranderen over de tijd. Hierbij kun je ook denken aan blindedarmontsteking: in het begin is de pijn over de gehele buik te voelen maar later verplaatst de pijn naar rechtsonder in de buik, waar de blindedarm zich bevindt. De verantwoordelijke zenuwen voor de pijn eindigen op verschillende plaatsen in het ruggenmerg. Hierdoor is te verklaren dat de pijn zich kan verplaatsen en soms lastig is te lokaliseren. 

Gastro-intestinale pijn kan ook te voelen zijn in andere delen van het lichaam, zoals spieren en de huid. Dit kan komen doordat zenuwen van de maag en darmen samenkomen met zenuwen van de huid en spieren in het ruggenmerg en elkaar daar beïnvloeden.

“Gastro-intestinale pijn kan ook te voelen zijn in andere delen van het lichaam, zoals spieren en de huid. Dit kan komen doordat zenuwen van de maag en darmen samenkomen met zenuwen van de huid en spieren…”

Daarnaast kunnen ook andere klachten opspelen door gastro-intestinale pijn. De pijn heeft namelijk invloed op het gehele zenuwstelsel (enterische zenuwstelsel) van de maag en darmen. Diarree, zweten en hartkloppingen zijn bijkomende klachten die kunnen opspelen. Dit heeft dus te maken met het zenuwstelsel van de maag en darmen. 

Therapie met medicijnen

Wat belangrijk is bij gastro-intestinale pijn is dat de onderliggende oorzaak behandeld moet worden. Is er sprake van een infectie of ontsteking, dan moet deze eerst bestreden worden. Daarnaast zijn er mogelijkheden om medicatie tegen de pijn te geven. Vaak worden paracetamol en ibuprofen/diclofenac in het begin gestart. Deze middelen zijn geregistreerd als pijnmedicatie tegen spier en gewrichtsaandoeningen. Belangrijk is dat patiënten met maag- darmaandoeningen ook een maagbeschermer krijgen indien zij ibuprofen/ diclofenac (NSAIDs) gebruiken omdat deze medicijngroep berucht staat voor het veroorzaken van maagzweren.

Tegen zenuwpijnen worden tegenwoordig vaker antidepressie medicijnen voorgeschreven in lage doseringen en daarnaast zogeheten ‘neuromodulators’ die een specifiek effect hebben op het zenuwstelsel. Deze middelen kunnen erg goed werken tegen gastro-intestinale pijn. Bij PDS zijn deze medicijnen bewezen effectief gebleken.

Indien de reguliere pijnmedicijnen onvoldoende effect laten zien, stappen artsen vaak over naar opiaten. Artsen moeten terughoudend zijn met voorschrijven van morfine medicatie (tramadol, oxycodon, oxynorm etc.). Er is namelijk een hoog risico op verslaving en het onderliggende probleem wordt niet opgelost. Voor ernstige (acute) pijn kan deze medicatie overwogen worden maar men moet ook bewust zijn van de mogelijke bijwerkingen zoals obstipatie. 

Alternatieve therapieën

Voorbeelden van andere behandelingen zijn psychologische therapie (cognitieve gedragstherapie) en veranderingen in de levensstijl van patiënten. Het is van belang dat er per patiënt wordt gekeken welke soort pijn er speelt en vervolgens te kijken wat voor deze persoon de beste behandeling is. Combinaties van behandelingen kunnen ook worden ingezet. Er kunnen namelijk verschillende soorten pijn spelen bij dezelfde patiënt.

Al met al dragen verschillende factoren dragen bij aan gastro-intestinale pijn en het kan zich op verschillende manieren uiten. Het zenuwstelsel speelt een belangrijke rol hierin. Er moet per patiënt uitgezocht worden welke specifieke pijn er speelt en de behandeling moet persoonlijk zijn.

Bron: Drewes AM, Olesen AE, Farmer AD, Szigethy E, Rebours V, Olesen SS. Gastrointestinal pain. Nat Rev Dis Prim. 2020;6(1). doi:10.1038/s41572-019-0135-7

Lees ook: