volkorenproducten

Darmklachten bij glutenovergevoeligheid worden beïnvloed door de verwachting

Gluten zijn eiwitten die voorkomen in een aantal graanproducten, zoals tarwe en spelt. Teff en boekweit zijn voorbeelden van graanproducten die van nature glutenvrij zijn. Bij mensen met coeliakie veroorzaken gluten schade aan de darmvlokken doordat er een auto-immuunreactie in de darmen optreedt na het eten van gluten. De behandeling hiervoor is een strikt glutenvrij dieet. Er is echter ook een relatief grote groep mensen die darmklachten ervaart na het eten van gluten, maar bij wie de darmvlokken niet beschadigd zijn en de diagnose coeliakie dus niet is gesteld. Dit wordt ook wel niet-coeliakie glutensensitiviteit genoemd. Deze mensen eten daarom (zoveel mogelijk) glutenvrij. Bij meerdere placebogecontroleerde studies zijn de darmklachten echter niet gerelateerd aan de gluteninname.

Recent heeft een onderzoeksgroep uit Maastricht bekeken of de verwachting van gluteninname een invloed heeft op de darmklachten. Aan dit onderzoek namen 84 volwassenen deel die last hadden van darmklachten binnen acht uur na gluteninname. Deze klachten moesten grotendeels of geheel verbeteren tijdens het volgen van een glutenvrij dieet. Mensen met coeliakie en tarwe-allergie mochten natuurlijk niet meedoen met het onderzoek. De deelnemers werden ingedeeld in vier groepen op basis van verwachtte en daadwerkelijke gluteninname. De onderzoekers wisten niet of de deelnemers brood met of zonder gluten kregen. De deelnemers wisten daarbij niet dat ook de verwachting ten opzichte van de gluteninname werd getest.

Tijdens het onderzoek kregen deelnemers haverbrood te eten wat van nature glutenvrij was. Aan het haverbrood met gluten waren extra gluten toegevoegd (6.7 gram gluten in twee sneetjes brood, vergelijkbaar met twee tot drie boterhammen met gluten). Het haverbrood met en zonder gluten was overeenkomstig wat betreft uiterlijk, textuur en smaak. Tijdens het onderzoek kwamen deelnemers naar het ziekenhuis en ontbeten daar met twee sneetjes van het haverbrood (met of zonder gluten). Na vier uur kregen ze als lunch dezelfde twee sneetjes haverbrood. Op brood mocht glutenvrij beleg worden gedaan en tijdens het onderzoek mocht alleen water, thee of koffie worden gedronken. Gedurende acht uur na het ontbijt werd er elk uur een vragenlijst ingevuld. Hierna mochten de deelnemers naar huis en op dag twee en drie werd de vragenlijst nog een keer ingevuld.

Het bleek dat de mensen aan wie van tevoren was verteld dat ze gluten kregen te eten, meer darmklachten hadden dan mensen die dachten dat ze glutenvrij brood kregen. De groep aan wie was verteld dat ze brood met gluten kregen en daadwerkelijk glutenvrij brood kregen hadden dus last van darmklachten. En andersom, de groep die dacht dat ze glutenvrij brood kregen en in werkelijkheid brood met gluten, hadden juist weinig darmklachten. Als specifiek werd gekeken naar bijvoorbeeld buikpijn en een opgeblazen gevoel, dan bleef dit verschil tussen de twee verwachtingsgroepen bestaan. Dit wordt ook wel het nocebo-effect genoemd, wat het tegenovergestelde is van het placebo-effect. Placebo kan positieve effecten geven omdat dit ook wordt verwacht. Bij nocebo worden juist klachten en negatieve effecten ervaren door de verwachting dat dit optreedt.

“Het bleek dat de mensen aan wie van tevoren was verteld dat ze gluten kregen te eten, meer darmklachten hadden dan mensen die dachten dat ze glutenvrij brood kregen.”

Concluderend heeft de verwachting van het wel of niet eten van gluten een effect op darmklachten bij mensen met een glutenovergevoeligheid. Bij de verwachting dat er gluten in het product zitten, worden ook darmklachten ervaren. Gluten zijn dus niet de enige oorzaak van de klachten en mogelijk speelt de darm-hersen-as hier een rol bij.

Bron: de Graaf MCG, Lawton CL, Croden F, Smolinska A, Winkens B, Hesselink MAM, van Rooy G, Weegels PL, Shewry PR, Houghton LA, Witteman BJM, Keszthelyi D, Brouns FJPH, Dye L, Jonkers DMAE. The effect of expectancy versus actual gluten intake on gastrointestinal and extra-intestinal symptoms in non-coeliac gluten sensitivity: a randomised, double-blind, placebo-controlled, international, multicentre study. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2023 Nov 28:S2468-1253(23)00317-5. doi: 10.1016/S2468-1253(23)00317-5. Epub ahead of print. PMID: 38040019.

Lees ook: