IBD en vruchtbaarheid: een overzicht
Patiënten met inflammatoire darmziekten (IBD) kampen vaak met een verminderde vruchtbaarheid, dit komt waarschijnlijk doordat de ontsteking aan de darmen de eierstokken kan aantasten, ondervoeding, depressie en verminderd libido. Grote buikoperaties kunnen ook voor verklevingen in de buik zorgen waardoor bij zowel mannen als vrouwen de vruchtbaarheid afneemt.
Ziekteactiviteit heeft de grootste invloed op de vruchtbaarheid. De actieve ontsteking zorgt voor kans op spontane abortus, vroeggeboorte en trombose. Het is dus van belang de ziekte zoveel mogelijk onder controle te hebben zowel voor als tijdens de zwangerschap.
Er is veel onduidelijkheid over zwangerschap bij IBD patiënten, met name rondom medicijngebruik. De Rotterdamse onderzoekers hebben uiteengezet wat de risico’s hiervan zijn.
Medicijngebruik bij mannen:
- Sulfasalazine zorgt voor afname van spermakwaliteit en dient naar een andere 5ASA omgezet te worden bij zwangerschapswens
- Corticosteroïden zouden ook de spermakwaliteit beïnvloeden, maar er wordt geen effect gezien op de uiteindelijke vruchtbaarheid
- Methotrexaat vermindert de spermaproductie en is bovendien zeer schadelijk voor de foetus en dient dus 3-6 maanden voor bevruchting gestopt te worden.
- Azathioprine beïnvloedt de spermakwaliteit en de vruchtbaarheid niet.
- De invloed van anti-TNF medicatie op mannelijke vruchtbaarheid is onvoldoende onderzocht om daar conclusies over te trekken
Medicijngebruik bij zwangere vrouwen:
- 5-ASA medicijnen worden beschouwd als lag-risico medicijnen. Mogelijk zouden preparaten met dibutyl phthalate coating een kans geven op vervroegde puberteit bij kinderen, dus zouden vermeden moeten worden.
- Sulfasalazine heeft invloed op de foliumzuurhuishouding, daarom is foliumzuursuppletie noodzakelijk (2mg/dag)
- De actieve metaboliet van 5ASA medicijnen, 6-thioguanine, doorkruist de placenta, maar de pro-drugs AZA en 6MP niet.
- Methotrexaat is zeer toxisch voor de vrucht en dient zelf een half jaar voor bevruchting gestopt te worden.
- Infliximab doorkruist de placenta in het tweede en derde trimester, maar lijkt geen aanwijzingen te geven op aangeboren afwijkingen. Wel zou het mogelijk in combinatie met andere immuno-modulatoren een verhoogd risico kunnen geven op infecties bij de pasgeborene.
- Prednisolon is het corticosteroïd van voorkeur gezien het nauwelijks de placenta passeert. Dit kan gecombineerd worden met budesonide.
- Dexamethoson en hydrocortison dienen vermeden te worden.
Gedurende de zwangerschap dient er altijd eerst gekeken of behandeling noodzakelijk is. Endoscopisch onderzoek van de endeldarm kan veilig verricht worden. Indien er behandeld moet worden voor een IBD opvlamming tijdens de zwangerschap dan gaat de voorkeur uit naar prednisolone, mesalazine en anti-TNF.
Bron: Kanis et al. Proper Use of Inflammatory Bowel Disease Drugs during Pregnancy. Dig Dis. 2016;34 Suppl 1:61-6.