Ook het maagdarmstelsel wordt een dagje ouder

Ouder worden merk je niet alleen van de buitenkant. Ook de binnenkant van het lichaam wordt elke dag wat ouder en op een gegeven moment komen de ouderdomskwaaltjes om de hoek kijken. De vergeetachtigheid neemt toe, het gehoor wordt steeds minder en het is wat moeilijker om uit de stoel komen. Maar die bekende ouderdomskwalen zijn niet de enige, want ook het maagdarmstelsel wordt elke dag wat ouder. Op oudere leeftijd is er bijvoorbeeld meer kans op reflux (het terugkrijgen van maaginhoud in de slokdarm), incontinentie, verzakking, diverticulose (het krijgen van kleine uitstulpingen in de darmwand) en verstopping. Deze klachten kunnen ook op jonge leeftijd voorkomen, maar de kans is groter op oudere leeftijd.

Het ouder worden van het maagdarmstelsel is een complex proces waarbij meerdere factoren een rol spelen. De gedachte is dat een verminderde eetlust bij ouderen ontstaat door een verminderde motoriek van het maagdarmstelsel. Een verminderde eetlust en daardoor minder eten kan leiden tot gewichtsverlies, een verminderde spiermassa en een hogere kwetsbaarheid. Dit heeft weer een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. De reden waarom de motoriek van het maagdarmstelsel achteruitgaat is niet bekend. Er wordt onderzoek gedaan naar het achterliggende mechanisme, maar tot op heden zijn de meeste resultaten nog niet eenduidig. 

Het maagdarmstelsel heeft een eigen zenuwstelsel, ook wel het enterisch zenuwstelsel ofwel het ‘tweede brein’. Dit is een complex systeem met allerlei soorten cellen, zoals zenuwcellen (neuronen), ondersteunende cellen (gliacellen), pacemakercellen (interstitiële cellen van Cajal) en spiercellen. Dit zenuwstelsel kan functioneren onafhankelijk van de aansturing uit de hersenen en het is betrokken bij vele functies, zoals de vertering, opname van voedingsstoffen en het buiten houden van slechte micro-organismen.

Met het ouder worden lijkt er een verandering op te treden in de enterische cellen waarbij het aantal, de grootte en de bouw van de cellen veranderen. Het aantal zenuwcellen neemt af, maar dit is wel verschillend per locatie van de zenuwcellen en per soort zenuwcellen. Hogerop in het maagdarmstelsel neemt het aantal namelijk minder snel af dan in het lagere gedeelte van het maagdarmstelsel en ook lijken de remmende zenuwcellen meer af te nemen dan de activerende zenuwcellen. De zenuwcellen maken bepaalde type signaalstofjes (neurotransmitters) en de ene type zenuwcel neemt sneller af dan een ander type zenuwcel.

Niet alleen is veroudering te zien in de zenuwcellen van het maagdarmstelsel, ook andere soort cellen lijken af te nemen. Een vermindering is te zien in het aantal ondersteunende cellen (gliacellen) en ook in het aantal pacemakercellen (interstitiële cellen van Cajal). Opvallend is dat de pacemakercellen juist afnemen hogerop in het maagdarmstelsel, in tegenstelling tot de zenuwcellen. De reden voor al deze verschillen in afname is niet bekend, maar de veroudering van stamcellen, verandering in macrofagen (ontstekingscellen) en de invloed van omgevingsfactoren zoals het microbioom worden geopperd als mogelijke verklaringen.

“Niet alleen is veroudering te zien in de zenuwcellen van het maagdarmstelsel, ook andere soort cellen lijken af te nemen.”

Met het stijgen van de leeftijd veroudert dus ook het maagdarmstelsel. Dit kan zorgen voor maag-darmklachten en daarmee voor een verminderde kwaliteit van leven. Door de toename in de levensverwachting en het aantal ouderen is er steeds meer onderzoek naar het verouderingsproces van het maagdarmstelsel en welke mechanismes hier precies ten grondslag aan liggen. Het is een complex proces waarbij meerdere factoren een rol spelen.

Bron: Nguyen, VTT, Taheri, N, Chandra, A, Hayashi, Y. Aging of enteric neuromuscular systems in gastrointestinal tract. Neurogastroenterology & Motility. 2022; 34:e14352

Lees ook: