Ciska Wijmenga

Ons microbioom: een afspiegeling van ons dagelijks leven

Cisca Wijmenga, Lodewijk Sandkuijl-hoogleraar UMCG en rector magnificus, Universiteit van Groningen. Samen met haar onderzoeksgroep bestudeert ze onder andere darm-microbioom van de mens.

De 500 tot 100 verschillende bacteriën die in onze darm leven en die onder andere ervoor zorgen dat ons voedsel goed wordt verteerd worden gezamenlijk ons darm-microbioom genoemd. Ze zorgen ook voor de aanmaak van bepaalde vitamines, zoals vitamines B en K2.

Ons eigen onderzoek en ook dat van andere groepen heeft aangetoond dat het darm-microbioom van gezonde mensen uit meer verschillende soorten bacteriën bestaan dan dat van minder gezonde mensen. Intussen verschijnen er meer en meer artikelen in de wetenschappelijke literatuur die de relatie aantonen tussen de samenstelling van het microbioom en het voorkomen van chronische ziekten zoals diabetes, de ziekte van Crohn en psychische aandoeningen.

De samenstelling van de soorten bacteriën die in onze darm leven worden net als wij mensen beïnvloedt door allerlei factoren van binnen het lichaam, maar vooral ook van factoren van buitenaf. Wat we eten, welke medicijnen we slikken, en hoe we leven bepalen in grote mate de diversiteit van de bacteriën in onze darmen. Mensen die in hetzelfde huis wonen en hun huishouden delen vertonen meer overeenkomsten in hun microbioom dan mensen die niet samenwonen. De vraag die zich dan ook opdringt is of dit ook betekent dat mensen die een huishouden delen ook een grotere kans lopen op dezelfde chronische ziekten, juist omdat ze zoveel overeenkomsten vertonen in de samenstelling van hun microbioom.

“De samenstelling van de soorten bacteriën die in onze darm leven worden net als wij mensen beïnvloedt door allerlei factoren van binnen het lichaam, maar vooral ook van factoren van buitenaf.”

Chronische ziekten worden deels ook veroorzaakt door ons eigen DNA en dat deel je met familieleden maar dat zijn niet persé altijd ook je huisgenoten. Een ingewikkelde puzzel dus waar ons DNA, de samenstelling van het darm microbioom en allerlei factoren zoals voeding, leefomstandigheden in het vroege ontwikkeling én leefstijlfactoren in het latere leven, een rol in spelen. Dit vraagt om langdurig onderzoek waarin van hele grote groepen mensen (welke een dwarsdoorsnede van de bevolking vertegenwoordigen) herhaaldelijk het microbioom wordt onderzocht, evenals een breed scala aan gezondheidsparameters en leefstijlfactoren. Op deze manier kan worden onderzocht of veranderingen in het microbioom de oorzaak zijn van het ontstaan van ziekten of juist het gevolg ervan. De Lifelines cohort studie met deelnemers van 0 tot 100 jaar vormt een goede afspiegeling van de bevolking en is een belangrijke bron van onderzoek gebleken voor microbioom onderzoek

Hoewel er intussen veel aanwijzingen zijn dat ons microbioom de oorzaak is van bepaalde chronische ziekten, is de vraag of het veranderen van het microbioom het risico op het krijgen van chronische ziekten kan beïnvloeden, en op welke wijze dat het beste gedaan kan worden, nog onvoldoende beantwoord. Is het voldoende om je voedingspatroon aan te passen? Of zijn daar bepaalde probiotica voor nodig? Of misschien zelfs medicijnen? Hoewel gezonde voeding wellicht een goed medicijn is om verandering in het microbioom te bewerkstelligen, is het ook moeilijk langdurig gezond te eten.

Naast dieetinterventies is daarom ook belangrijk om te leren begrijpen hoe en welke bacteriën bijdragen aan een goede gezondheid, met mogelijk aanknopingspunten voor het ontwikkelen van middelen die het darm microbioom kunnen herstellen. Daar is gespecialiseerd onderzoek voor nodig, bijvoorbeeld met behulp van mini-darmpjes gekweekt uit menselijk cellen, om het functioneren van darmbacteriën in een nagebootste darm-op-chip te onderzoeken. Desalniettemin is het verbeteren van voedingsgewoontes te prefereren boven medicijngebruik, zeker nu voorspeld wordt dat in 2035 meer dan de helft van de wereldbevolking te zwaar zal zijn of zelfs met ernstig overgewicht kampt.

Bronnen:

Lees ook: