Darmflora vroeger en nu

Erica en Justin Sonnenburg, Amerikaanse wetenschappers, tevens echtgenoten en bekend van het boek Het brein in je buik schreven onlangs een interessante opinie in Nature Reviews Microbiology over de microbiota van onze voorouders versus die van ons westerse mensen nu.

Westerse lifestyle

Onze microbiota, populair ook wel darmflora genoemd, zijn niet meer zoals vroeger. Het westerse dieet doet iets met onze darmflora en zorgt er voor dat bepaalde (goede) bacteriesoorten en hun producten/metabolieten – en daarmee ook hun functies  – in aantallen verminderen of verdwijnen. De Sonnenburgs noemen dat het ‘Microbiota Insufficiency Syndroom’ ofwel ‘MIS’. Bacteriën die vezels omzetten in goede stoffen hebben bijvoorbeeld plaatsgemaakt voor bacteriën die het darmslijmvlies aantasten. Echter niet alleen onze calorierijke, voedingstof-arme voeding maar ook onze veranderde hygiëne, ons medicijngebruik (zoals antibiotica) en veelvuldig toepassen van de keizersnee bij bevallingen leiden tot verschillende moderne ziekten. Denk daarbij aan hart- en vaatziekten, diabetes, kanker en chronische luchtwegaandoeningen. De oorzaak van deze ziekten ligt veelal bij een geheel of gedeeltelijk verstoord immuunsysteem. Eist de moderne tijd zijn tol? Kunnen we die vezel-etende darmbacteriën nog terugkrijgen of wennen we langzaamaan aan deze nieuwe leefstijl en past onze microbiota zich aan?

De Big Mac

Onze verre voorouders hadden geen keuze en aten vrijwel alleen plantaardig voedsel. De Big Mac stond niet op het menu. Ze hadden hun eigen ‘Big MAC’, ééntje van planten gemaakt. Die term ‘MAC’ (Microbiota Accessible Carbohydrates) hanteren de Sonnenburgs in hun boeken en artikelen. Het zijn de voedingsvezels ofwel de koolhydraten die een voedingsbron vormen voor de microbiota.

Het huidige westerse dieet, met onder andere fast food, draagt niet bij aan de versterking van de darmen maar leidt juist tot een verzwakking. Mensen die regelmatig veel vlees eten, hebben meer TMAO (Trimethylamine) dan veganisten of vegetariërs. Een hoog TMAO gehalte is gerelateerd aan beroerte of hartkwalen. Opvallend is dat deze ziektes nauwelijks voorkomen bij een traditionele volksstam, genaamd Hadza, woonachtig in Tanzania. De Hadza’s eten veel planten, bessen, en in beperkte mate wild vlees en honing. Het dieet bestaat dus voornamelijk uit veel plantaardige voeding.

De MAC’ s zoals de Sonnenburgs die omschrijven zijn wél versterkend voor de darmen. Groenten, fruitsoorten, peulvruchten en granen worden door de microbiota gefermenteerd en zorgen dat de belangrijke korteketenvetzuren (KKV’s) worden aangemaakt. Het darmslijmvlies blijft zo mooi intact en er zijn ook aanwijzingen dat dit ook zorgt voor beter mentaal welbevinden. En als je zorgt voor voldoende variatie in MAC ‘s dan zorg je daarmee ook voor variatie in je darmbacteriën en kom je een stap dichterbij de microbiota van onze voorouders.

“Groenten, fruitsoorten, peulvruchten en granen worden door de microbiota gefermenteerd en zorgen dat de belangrijke korteketenvetzuren…”

De evolutie

Lange tijd (voor meer dan 200.000 jaar) leefden de meeste mensen op aarde van het verbouwen en consumeren van planten. De MAC ‘s vierden hoogtij. De industrialisatie veranderde alles en zorgde voor een ander dieet en voor een veranderde microbiota. Helaas past het menselijk genoom zich niet zo snel aan. Het gevolg is een gapend gat tussen onze microbiota en onze genen. Onze genen kunnen deze snelle veranderingen niet bijbenen. Dan zie je dat mensen welvaartsziekten ontwikkelen: zoals chronische ontstekingen, hart- en vaatziekten en kanker ten gevolge van obesitas en een veranderde samenstelling van de darmbacteriën. Het is maar de vraag of onze genen zich in de toekomst aanpassen zodat ook deze ziekten via herstel van het eigen lichaam automatisch weer verdwijnen.

Is er nog hoop?

Zodra de traditionele leefstijl verandert in een stedelijke zie je de microbiota veranderen. De Prevotella bacteriesoort bijvoorbeeld, floreert bij vezels en is in de loop der tijd bij veel mensen in aantallen gedaald. Voor de nabije toekomst moeten we volgens de Sonnenburgs iets doen om het tij te keren. En dat kan door middel van het zaaien van een nieuw gazon; de herintroductie van onze oude soorten. We moeten dus ‘verwilderen’ en meer MAC ‘s eten en/of verrijkt voedsel nemen. Na twee weken zou men al resultaat kunnen bemerken en mag je verwachten dat de MAC ‘s fermentatie en KKV’s omhoog gaan. Het bekende ‘blauwe zone’ dieet en het mediterrane dieet kunnen daarbij ook bijdragen aan een verbetering in gezondheid. Blauwe zones zijn specifieke gebieden waar de bevolking meetbaar langer leeft door een specifieke levensstijl en leefomgeving. Eet in ieder geval minder suiker, calorieën en dierlijke vetten en meer onverzadigde vetten.

Door goed te bestuderen hoe het immuunsysteem op voeding reageert, kun je ontdekken in hoeverre dieet bijdraagt aan de westerse ziekten. Diermodellen laten zien dat een hoge MAC inname leidt tot positieve effecten op KKV’s. De Sonnenburgs hopen de komende 10 jaar met onderzoek op mensen meer te weten te komen over optimale verbetering van de microbiota.

Bronnen:

Lees ook: