darmkanker

Maart: Darmkanker maand – Moet er eerder gescreend worden in Nederland?

Darmkanker staat op plek 3 van meest voorkomende kankersoorten in Nederland. Bij mannen was dit 12,9% en bij vrouwen 11,2% van alle gevallen van kanker in 2018. In 2017 kregen 13.739 personen de diagnose dikke darmkanker en 5.154 personen stierven aan de ziekte. Het is duidelijk dat darmkanker een groot probleem is in Nederland.

Bevolkingsonderzoek Darmkanker in Nederland

Sinds 2014 wordt er daarom gescreend naar dikke darmkanker door middel van het testen van bloed in ontlasting. Personen tussen de 55 en 75 jaar worden uitgenodigd voor deelname aan de screening door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Een overzicht van het proces is hieronder weergegeven.

Overzicht darmkanker onderzoek
Overzicht van het proces van het darmkanker onderzoek

In totaal werden in 2017 bijna 2 miljoen mensen uitgenodigd voor deelname van de screening. Uiteindelijk stuurde 72,7% van deze groep ontlasting op naar het RIVM. Bij ongeveer 71.000 mensen (5,1%) werd er bloed gevonden in de ontlasting, zij zijn vervolgens verwezen naar MDL-artsen voor vervolgonderzoek. Deze personen hebben een inwendig darmonderzoek (coloscopie) gekregen.

Geschat wordt dat jaarlijks zo’n 2.400 sterfgevallen worden voorkomen door de screening. Personen zonder bloed in de ontlasting worden 2 jaar later weer uitgenodigd voor een nieuwe screening middels de ontlastingstest.

Bevolkingsonderzoek Darmkanker in de VS:

Ook in Amerika wordt er gescreend naar dikke darmkanker sinds 2014, dit gebeurt bij personen tussen de 50 en 75 jaar. Hiervoor worden verschillende ontlastingstests gebruikt. Een verschil met Nederland is dat dit jaarlijks gebeurt. Recent zijn de Amerikaanse richtlijnen van de American Cancer Society (ACS) vernieuwd voor personen met een gemiddeld risico op dikke darmkanker. Dit waren de aanbevelingen:

  • Personen met een gemiddeld risico op dikke darmkanker zouden moeten starten met screenen vanaf 45 jaar.
  • Personen in goede gezondheid met een levensverwachting van meer dan 10 jaar zouden moeten doorgaan met screenen tot na de eerder vastgestelde leeftijd van 75 jaar.
  • Personen tussen de 76 en 85 moeten overleggen met artsen of zij nog gescreend moeten worden. Dit hangt af van persoonlijke voorkeur, levensverwachting, gezondheid en resultaten van eerdere screening.
  • Personen ouder dan 85 jaar zouden geen screening meer moeten krijgen.

Belangrijk om te vermelden is dat de ACS richtlijnen aangeven dat vanaf 50 jaar screenen een sterke aanbeveling is en dat vanaf 45 jaar screenen een gekwalificeerde aanbeveling is, oftewel een minder krachtige aanbeveling.

Er zijn zowel argumenten voor als tegen voor screening vanaf 45 jaar.

Voor:

Dikke darmkanker is een grote last voor volwassenen onder de 50 jaar. Het is de meest voorkomende vorm van kanker (en sterfte door kanker) onder 50 jaar bij mannen. Zo’n 10% van alle gevallen van dikke darmkanker komt voor onder de 50 jaar. De ACS heeft geavanceerde modellen gebruikt waaruit naar voren kwam dat screenen vanaf 45 jaar zinvol is. Daarnaast komt de ziekte steeds vaker voor onder de 50 jaar.

Tegen:

Dikke darmkanker komt steeds vaker voor onder de 50 jaar alleen is het risico een stuk lager dan tussen de 50 en 54 jaar (34 vs. 60 per 100.000 personen). In het model werd aangenomen dat screenen alleen zinvol is als 100% van de mensen meedoen aan de screening. Als niet iedereen meedoet aan de screening wordt er weinig winst behaald en zijn er relatief veel kosten. Daarnaast is niet alleen de leeftijd van invloed maar andere factoren zoals weinig lichaamsbeweging, overgewicht, medicatiegebruik en ziekte in de familie.

Preventie van dikke darmkanker is het doel van iedere MDL-arts. In Nederland kunnen wij ons zeker afvragen waarom de screening niet vanaf 50 jaar plaatsvindt zoals reeds in veel omliggende landen gebeurd. De Amerikaanse richtlijnen moeten zorgvuldig geïnterpreteerd worden. Het is een complexe zaak vanaf wanneer er gescreend moet worden. Al lijkt er wereldwijd wel overeenstemming te zijn dat dit vanaf 50 jaar moet gebeuren. Bij gevallen vanaf 45 jaar zou er op individueel niveau gekeken moeten worden door artsen of screening eerder moet plaatsvinden.

Bronnen:

  1. Anderson JC, Samadder NJ. To Screen or Not to Screen Adults 45–49 Years of Age: That is the Question. Am J Gastroenterol [Internet]. 2018;113(12):1750–3. Available from: http://www.nature.com/articles/s41395-018-0402-3
  2. Wolf AMD, Fontham ETH, Church TR, Flowers CR, Guerra CE, LaMonte SJ, et al. Colorectal cancer screening for average-risk adults: 2018 guideline update from the American Cancer Society. CA Cancer J Clin [Internet]. 2018;68(4):250–81. Available from: http://doi.wiley.com/10.3322/caac.2145
  3. www.cijfersoverkanker.nl
  4. https://www.rivm.nl/sites/default/files/2018-12/Factsheet%20bvo%20darmkanker%202018.pdf

Lees ook: