Secretagogen, zoals Linaclotide, effectief tegen PDS met obstipatie
Het prikkelbare darmsyndroom (PDS) komt bij zo’n 10-15% van de bevolking voor. De belangrijkste kenmerken zijn buikpijn en een veranderd ontlastingspatroon, dit kan zowel de vastheid van de ontlasting zijn als de frequentie. PDS kan grofweg opgedeeld worden in drie groepen afhankelijk van het ontlastingspatroon: diarree ≥25% van de tijd, obstipatie ≥25% van de tijd of een gemengd type ≥25% van de tijd.
De classificatie is belangrijk omdat het richting geeft aan de behandeling. De eerste stap in de behandeling van PDS van het obstipatie-type is oplosbare vezels (bijv. macrogol). Conventionele laxeermiddelen (zoals lactulose) worden niet aangeraden omdat het buikpijn juist verergert, alhoewel de ontlastingsfrequentie wel verbetert. In de afgelopen 10 jaar is er een nieuwe medicijngroep ontwikkeld: secretagogen waaronder Lubiprostone, Linoclotide en Tenapanor. Secretagogen zijn stoffen die zorgen dat andere stoffen worden uitgescheiden.
- Lubiprostone is prostaglandine E1 derivaat dat de specifieke kanalen (intestinale chloride type 2) activeert, waardoor er water wordt meegetrokken de darm in. Hierdoor wordt de ontlasting vergemakkelijkt.
- Linaclotide is een peptide dat de guanylate cyclase-C receptor stimuleert waardoor er ook een elektrolyt en vocht transport ontstaat richting de darm.
- Tenapanor blokkeert het intestinale natrium-waterstof uitwisselaar, waardoor er meer water en natrium richting de ontlasting gaat.
Alle drie de medicijnen zorgen er dus voor dat er meer vocht in de ontlasting komt, wat de stoelgang kan verbeteren. Er is al per medicijn al redelijk veel bewijs dat het werkzaam is, alleen zijn ze nog niet onderling bewezen welke daadwerkelijk het best is. Het is waarschijnlijk ook niet haalbaar om dat in een studie aan te tonen omdat het dan om enorm grote patiëntgroepen moet gaan. Daarom heeft een groep Amerikaanse onderzoekers op een andere manier getracht de effectiviteit van de verschillende secretagogen te analyseren, namelijk via een netwerk-meta-analyse. Bovendien hebben ze ook gekeken naar de veiligheid van de middelen.
De onderzoekers vonden 15 geschikte artikelen waar 8.464 patiënten met PDS-obstipatie een van de secretagogen kreeg. Vrijwel alle middelen bleken significant beter te werken dan placebo. Linaclotide (290 μg eenmaal daags) kwam als beste naar voren als middel tegen buikpijn en ontlastingsfrequentie volgens de FDA (het Amerikaanse agentschap voor medicijnen). Tenapanor (50 mg tweemaal daags) kwam als beste naar voren als er werd gekeken naar afname van het opgeblazen gevoel. Bij linaclotide werden echter wel de meeste bijwerkingen gezien zoals diarree. Bij lubiprostone werd het vaakst misselijkheid gezien.
“In deze analyse bleken alle secretagogen, en dan met name linaclotide, effectiever dan placebo.”
In deze analyse bleken alle secretagogen, en dan met name linaclotide, effectiever dan placebo. Hier werd echter alleen maar tot 12 weken gekeken dus het uiteindelijke lange termijn effect blijft nog onduidelijk.
In Nederland is alleen linaclotide beschikbaar voor hardnekkige PDS met obstipatie. Het is een duur medicijn dat alleen onder strikte voorwaarden voorgeschreven kan worden. Patiënten moeten namelijk gedurende ruim een jaar alle andere middelen geprobeerd hebben zonder resultaat en het kan alleen door een medisch specialist voorgeschreven worden.
Bron: Black C et al. Efficacy of Secretagogues in Patients With Irritable Bowel Syndrome With Constipation: Systematic Review and Network Meta-analysis. Gastroenterology. December 2018, Volume 155, Issue 6, Pages 1753–1763
Lees ook:
- Antidepressivum laat goede effecten zien bij PDS
- Parkinson uit zich vaak eerst met maagdarmklachten
- Anti-TNF medicatie of een operatie als eerste behandeling bij de ziekte van Crohn
- Hoger risico op lange termijn complicaties door persisterende vlokatrofie bij coeliakie
- Thalidomide effectief tegen terugkerend bloedverlies bij angiodysplasie